تاریخ شفاهی موسیقی با خصوصی – گفت‌وگوی سیاوش نیک‌پی با بهمن رجبی خصوصی تقدیم می‌کند: گفت‌وگویی با بهمن رجبی این مجموعه توسط سیاوش نیک‌پی تهیه و تنظیم شده و به لطف ایشان در اختیار ما قرار گرفته است.در قسمت پنجم و پایانی این مجموعه سیاوش نیک‌پی با بهمن رجبی به گفت‌و‌گو نشسته‌است.بهمن رجبی متولد ۷ اسفند در رشت، نوازندهٔ صاحب سبک و مدرس تمبک است.از آثار شهرت یافتهٔ او در زمینه تکنوازی تنبک می‌توان به قطعهٔ «گفتگوی چپ و راست» اشاره ...
تاریخ شفاهی موسیقی با خصوصی – گفت‌وگوی سیاوش نیک‌پی با بهمن رجبی
خصوصی تقدیم می‌کند:
گفت‌وگویی با بهمن رجبی
این مجموعه توسط سیاوش نیک‌پی تهیه و تنظیم شده و به لطف ایشان در اختیار ما قرار گرفته است.
در قسمت پنجم و پایانی این مجموعه سیاوش نیک‌پی با بهمن رجبی به گفت‌و‌گو نشسته‌است.
بهمن رجبی متولد ۷ اسفند در رشت، نوازندهٔ صاحب سبک و مدرس تمبک است.
از آثار شهرت یافتهٔ او در زمینه تکنوازی تنبک می‌توان به قطعهٔ «گفتگوی چپ و راست» اشاره کرد که در کتاب آموزش تنبک وی (جلد ۲) موجود است. از ابداعات او در تکنیک نوازندگی تنبک می‌توان به افزودن ۱۱ نوع ریز اشاره کرد.
بهمن رجبی با حمایت های مادرش در سال ۱۳۲۸ در کلاس‌های استاد حسین تهرانی شرکت نمود.که البته ادامه پیدا نکرد. هنگامی که در ۲۲ سالگی از خدمت سربازی خود بازگشت، نوازندگی را بصورت خودآموز و با عشق و علاقه ی خود ادامه داد. در سال ۱۳۴۳ در حالیکه ۲۵ سال داشت با تاثیرگذارترین فرد در زندگی خود زنده یاد امیرناصر افتتاح آشنا شد و نزد او به یادگیری و نوازندگی پرداخت. وی همواره گفته است که زندگی هنری خود را مدیون افتتاح است. رجبی تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته ی کشاورزی ادامه داد و در همین رشته فارغ التحصیل شد و در سال ۱۳۴۵ ازدواج کرد که حاصل آن دو پسر بود. وی هیچگاه همانند سایر هنرمندان موسیقی دوران خود فردی مطیع و حرف شنو نبود و همواره دیدگاه های انتقادی خود را بدور از ترس و عواقب ناشی از مشکلات بعدی آن ، مطرح می نمود. ویژگی های شخصی از وی یک مطرب و هنرمند درباری نساخته بود و از ارباب و قدرت بیزار بود. از ریاکاری و چابلوسی نفرت داشت و زبانش تند و تیز بود. بسیار مطالعه می کرد و به کوهنوردی علاقه مند بود.
پس از انقلاب سرانجام از اسفند ۱۳۶۸ یعنی از پنجاه سالگی پس از سال ها دوری از دنیای موسیقی، آموزش تنبک را منحصراً از روی کتاب و مکتب شخصی خود آغاز کرد و ده سال بعد رضایت داد که به صورت رسمی چاپ و منتشر شود و این درحالی بود که چندی پیش از آن، مجموعه جزوه های آموزشی او به نام فرد دیگری منتشر شده بود! با این حال، نتیجه حیرت آور بود و درمدت کوتاهی از چاپ اول به چاپ پنجم رسید. درحالی که متدها و دستورهای دیگری نیز در هنر تنبک نوازی از استادان گذشته و حال به فراوانی در دسترس بود.
این کتاب آموزشی با استفاده از روش نت نویسی یک خطی تحریر شده است. در تنبک نوازی روش سه خطی نیز وجود دارد ولی در مکتب رجبی، وضع متفاوت است. کتاب اول ایشان، آموزشی و کتاب دوم، «تحقیقی» است که به گفته خود او، مشتمل بر سه فصل است: «آیا در رشته تنبک نوازی هر نوازنده ای الزاماً هنرمند هم هست؟» و… و «جامعه شناسی ریتم»، که رجبی با بیانی از طنز تلخ می افزاید «پس از مرگ من، یعنی هشتاد ونه سال و دو ماه و یازده روز دیگر به زیور طبع آراسته خواهد شد!»
از تکنیک‌های احیا شده و به کار رفته رجبی می توان به موارد زیر اشاره کرد (بکارگیری و به وجود آوردن ریزهای شانزده گانه متعدد که تنها پنج نوع آن توسط گذشتگان نواخته می‌شده است):
– ریز دو انگشتی ساده یا ریز تیمپانی
– ریز دو انگشتی بشکنی
– ریز نه انگشتی
– ریز ده انگشتی یا ریز پرتر
– ریز دو انگشتی ساده عکس و برگردان
– ریز دو انگشنی مضاعف
– ریز هشت انگشتی روی پوست
– ریز هشت انگشتی روی چوب
– ریز هشت انگشتی ترکیبی یا مختلط
– ریز هشت انگشتی بشکنی
– ریز هشت انگشتی ناخنی روی پوست
– ریز شلاقی یا ریز زورخانه‌ای
در بیان دستاوردها و آنچه در سیر تکامل هنر تنبک نوازی ایران در مکتب بهمن رجبی روی داد می توان به موارد خاص زیر اشاره کرد :
– احیای سیستم یک خطی برای آونگاری ریتمها
– بررسی ریتم های مطربی از دیدگاه جامعه شناختی همراه با نوآوری های مناسب و طراحی های پیچیده و خلاقانه
– تاثیرپذیری از اکثر گذشتگان و معاصرین خود و باز پردازی نواخته های آنها با معیارهای زیبایی شناسانه و منطبق بر منطق ساختاری مکتب رجبی.
– تاثیر پذیری از زیبایی های یم اثر و بکارگیری آن در نوازندگی تنبک.
– تنوع و ترکیب های مختلف بکار گرفته شده و انسجام و ظرافت ریتمهای گوناگون با یکدیگر.
– طراحی موتیف های هدفمند ریتمیک و بسط و گسترش آنها در قالب ریتم های متفاوت.
– استفاده از فرم های ساختار موسیقی مانند واریاسیون.
– اجراء قطعه بدیع و پر تکنیک “گفتگوی چپ و راست” که نمادی از ظرافت های نهفته در مکتب تنبک نوازی بهمن رجبی است.
– تداعی و تجسم ریتمیک ملودی هایی مانند “در قفس” استاد صبا و یا طراحی بخش های ریتمیک “سواران دشت” اثر حسین علیزاده.
– استفاده از ریتم های ملودی های ساده و عامیانه مانند : “اتل متل توتوله” و پردازش آن با تکنیکی پیشرفته.
– ایراد سخنرانی های مختلف برای شناساندن ارزش های علمی ساز تنبک مانند زیبایی شناسی ، بررسی حکومت رابطه بر ضابطه در نظام موسیقی ایران و …
– راهنمایی و تشویق هنرجویان برای مطالعه و دست یافتن به بینشی هنری در کنار دانش هنری
