6 Meán Fómhair 2025 (Ard Mhacha)

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall.

*

Inniu an séú lá de mhí Mheán Fómhair. Is mise Barra Mac Giolla Aoláin.

Tharla drochthimpiste ar an iarnród cáblach i Liospóin Dé Céadaoin. Maraíodh seisear déag agus gortaíodh duine is fiche eile ar an Elevador da Glória i lár na cathrach, a iompraíonn turasóirí agus muintir na háite idir cearnóg lárnach, Praça dos Restauradores, agus Bairro Alto, ceantar eile a bhfuil siamsaíocht oíche ann. Bhí daoine ó thíortha éagsúla i measc na n-othar gortaithe, lena n-áirítear an Ghearmáin, an Spáinn, an Fhrainc, an Iodáil, an Eilvéis, Ceanada, an Chóiré Theas, Maracó agus Rinn Verde. Deir an Roinn Gnóthaí Eachtracha nach bhfuil aon saoránach Éireannach i measc na dtaismeach. Tharla an timpiste mar gur bhris an cábla agus gur sciorr an carr den rian. D’fhógair an rialtas sa Phortaingéil Lá Náisiúnta Dobróin agus tá fiosrúchán ar siúl.

Tá Conor McGregor tar éis físeán a phostáil lasmuigh d'Fhoirgnimh an Rialtais, ag impí ar dhaoine dul i dteagmháil lena gcomhairleoirí contae chun tacú leis mar iarrthóir uachtaránachta. Chun a bheith ar an mbosca ballóide, caithfidh sé ceithre údarás áitiúla nó 20 ball den Oireachtas a fháil lena thaobh. Osclóidh fuinneog na n-ainmniúchán amárach agus caithfear iad a chur isteach roimh an cheathrú lá is fiche de mhí Mheán Fómhair. I bhfíseán dhá nóiméad go leith, luaigh sé Forógra na Saoirse agus rinne sé comhartha na croise ag an deireadh. I mí na Samhna anuraidh, d’aimsigh giúiré i dtriail shibhialta go ndearna McGregor ionsaí gnéis ar Nikita Hand in 2018, agus tugadh damáistí beagnach €250,000 di. Chaill sé a achomharc sa chás i mí Iúil i mbliana. 

Tá sé ráite ag Donald Trump, Uachtarán na Stát Aontaithe, go mb’fhéidir go gcuirfeadh sé comhaontuithe trádála ar ceal má deir an Chúirt Uachtarach go raibh na taraifí a thug sé isteach neamhdhleathach. Rialaigh cúirt achomhairc le déanaí nach raibh údarás aige na taraifí a ghearradh gan cead na Comhdhála. Deir Trump go bhfuil muinín aige go rialóidh an Chúirt Uachtarach ina fhabhar, ach d’admhaigh sé go mbeadh caillteanas mór ann dá gcaillfeadh sé. Mhaígh sé freisin go raibh an tAontas Eorpach ag íoc “beagnach trilliún dollar” leis na Stáit Aontaithe, cé gur i ndáiríre is iad lucht iompórtála Meiriceánach a íocann na taraifí sin. Rinne an Seanadóir Mitch McConnell comparáid idir polasaithe Trump maidir leis an gheilleagar agus gnóthaí eachtracha agus polasaithe na naoi déag tríochaidí, agus é ag rá gurb é seo "an tréimhse is contúirtí ó roimh an Dara Cogadh Domhanda".

*

Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta.

*

GLUAIS

iarnród cáblach - funicular

taismeach - casualty

bosca ballóide - ballot box

comhartha na croise - the sign of the cross

comhaontuithe trádála - trade agreements

gnóthaí eachtracha - foreign affairs