«دست‌مالی فرزند توسط شوهر» توهم یا واقعیت؟👥دکتر هلاکویی

دکتر فرهنگ هلاکویی نائینی

توهم (illusion) و هذیان (hallucination)

نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود را در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.

پادکست «روانشناسی‌شخصیت» سابق

شماره ارتباط با برنامه دکتر فرهنگ هلاکویی: ۳۱۰۴۴۱۰۵۵۵ دوشنبه تا جمعه: ۲۱:۳۰ تا ۲۳:۳۰ و ۰۳:۳۰ تا ۰۵:۳۰ فراموش نکنید که کد کشور آمریکا (۱+) را در ابتدای شماره قرار دهید.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید:

instagram.com/mosi.jab

توئیتر:

@drmosii

ایلوژن و هالوسینیشن

توهم به معنی درک اشتباه و متفاوت احساس است که باعث می‌شود آن جسم خارجی یا هر چیزی اشتباه و غیر واقعی تشخیص داده شود که به سه صورت خود را نشان می‌دهد : ایلوژن(illusion) ، هالوسینیشن (hallucination) ، دلوژن (delusion) در اینجا ما می‌خواهیم درباره ایلوژن و هالوسینیشن صحبت کنیم که نوع های مختلفی نیز هرکدام دارا هستند ، برخی بیماران صداهایی خارج از آنچه در اطراف خود هستند را می‌شنوند و یا احساساتی عجیب که مثل خارش مغز و یا چیزی را می‌بینند که واقعیت ندارد مث دیدن اشخاص و موجوداتی عجیب و یا حتی انسان که برخی اوقات اگر آگاهی از آن پیدا کنند که توهم است سریعا از بین می‌روند درواقع به حالتی که توهم را تجربه می‌کنند و از آن آگاهی نیز دارند شبه توهم میگویند ، همه این توهمات می‌تواند از عوامل بیرونی و مصرفی باشد و یا می‌تواند از عوامل داخلی و مغزی باشد که بدون هیچ محرک بیرونی ایجاد می‌شود. این اتفاقات عوامل مختلفی مثل بیماری های خاص روانی و آسیب های مغزی و مصرف داروهای خاصی دارد که این حالات را به وجود می‌آورد.

ایلوژن (illusion) چیست ؟

ایلوژن یا خطای ادراکی همان طور که در بالا توضیح دادیم شامل خطاهایی در ادراک و احساس فرد است که واقعیت ندارد و همه برخواسته از ذهن فرد است اما نکته اینجاست که ایلوژن با مصرف برخی دارو ها و استفاده از مواد مخدر همچون LSD ، DMT ، سیلوسایبین ها ، مصرف بیش از حد ماریجوانا و ….. به وجود می‌آید که برخی از تجربیات خود از شنیدن رنگ ها و دیدن صداها صحبت میکنند و حتی حس کردن اجسامی که وجود خارجی ندارند و همینطور دیدن افراد و یا موجوداتی که وجود ندارند که البته این نوع مواد مخدر آسیب هایی نیز به مغز نیز میزنند که ممکن است شخص مدتها بعد نیز آن حس را برای مدتی کوتاه تجربه کند در این حالت شخص چون چیزی همچون دارو یا مواد مخدر را مصرف کرده است که این مورد باعث می‌شود گاها از توهم خود خبر داشته باشند و همانطور که در بالا اشاره کردیم شبه توهم را تجربه کنند.

هالوسینیشن (hallucination) چیست؟

خطا و اشتباهی در ادراک و حواس است که به صورت های مختلفی خود را نشان می‌دهد و هیچگونه محرک خارجی ندارد و با اینکه هنوز دلیل علمی دقیقی برای آن مشخص نشده است اما دلایلی همچون بیماری خاص روانی و قطع مصرف مواد مخدر و برخی اختلالات باشند که به صورت های مختلف توهم ظاهر می‌شوند برای تمامی حواس پنجگانه که هرکدام دلایل خاص خود به همراه علائم خود باشد که برای خود فرد و دیگر افراد ممکن است خطراتی را ایجاد کند به عنوان مثال فردی که در حال رانندگی است و ناگهان چیزی را جلوی خود تصور می‌کند که وجود خارجی ندارد ممکن است تصادفات و اتفاقات جبران ناپذیری را برای خود شخص و همین‌طور برای اطرافیانش به وجود بیاورد ، در این مورد چون شخص چیزی مصرف نمیکند و اطلاعی از آن ندارد بسیار خطرپذیرتر از ایلوژن است .

تفاوت ایلوژن و هالوسینیشن در چیست؟

همانطور که اشاره کردیم ایلوژن به دلیل مصرف دارو یا مواد مخدر و حتی تداخلات دارویی به وجود می‌آید اما در هالوسینیشن بدون مصرف چیزی این توهمات به وجود می‌آید که میتواند دلایلی همچون اختلالات و برخی بیماری ها باشد . ساده ترین مثال آن می‌تواند این مورد باشد که اشخاصی که به صورت مکرر مواد توهم‌زا مصرف می‌کنند در زمان مصرف دچار توهماتی می‌شوند که به آن ایلوژن می‌گویند و زمانی که شخص تصمیم به ترک و قطع مصرف آن می‌کند نیز دچار توهماتی می‌شود که چون بدون مصرف چیزی برای او پدید آمده و فقط به دلیل آسیب های مغزی پدید می‌آید هالوسینیشن می‌نامند ، که در موارد ایلوژن به دلیل اینکه آگاهی از مصرف وجود دارد قابل کنترل تر از هالوسینیشن است که البته هالوسینیشن با مشاورات روانشناسی و روانپزشکی قابل شناسایی است که شخص می‌تواند تسلط در تشخیص واقعیت از توهمان خود را به دست بیاورد . در ادامه با تعدادی دیگر از تفاوت های این دو آشنا خواهید شد.

چرا این توهمات به وجود می‌آیند؟

دلایل بسیار زیادی برای به وجود آمدن توهمات وجود دارد که شایع ترین آن مصرف مواد مخدر مانند ال‌اس‌دی ، دی‌ام‌تی ، اکستازی ، متاآمفتامین ، سیلوسایبین‌ها و….. و همینطور مصرف بیش از حد ماریجوانا ، الکل ، کوکائین و…. است که نکته جالب اینجاست که مصرف بیش از حد این مواد در واقع اعتیاد به این مواد علاوه بر اثرات مخرب بر جسم بر روان و مغز اثرات مخربی می‌گذارد که در زمان ترک و قطع مصرف دوباره این توهمات به صورت گذرا پیش می‌آید ، از دیگر موارد میتوان به مصرف برخی داروها اشاره کرد که جزو عوارض آن است و همینطور می‌توان به برخی بیماری های شدید روانی مثل اسکیزوفرنی ، زوال عقل ، هذیان ، دوقطبی و… اشاره کرد و همچنین مواردی چون مشکلات بینایی و شنوایی ، صرع ، افسردگی ، میگرن ، تشنج ، سرطان مغز ، ایدز ، نارسایی های کبد و کلیه ، تب بالا ، انزوای اجتماعی نیز باعث توهم هرچند کوتاه و گذرا می‌شوند. کمبود خواب از دیگر عوامل توهم زاست چرا که مغز نیاز به برنامه ریزی مجدد دارد و این قضیه در خواب اتفاق می‌افتد که در صورت کمبود خواب کارکرد مغز دچار مشکل می‌شود که باعث توهمات است ، برخی عوامل دیگر نیز هستند مانند استرس و اضطراب زیاد فرض کنید وارد غاری بسیار تاریک می‌شوید و از آن به شدت می‌ترسید بر اثر استرس و اضطراب زیاد ممکن است شما صداهایی بشنوید و سایه هایی ببینید که توهمی بیش نیستند ، نوعی دیگر که در برخی خانم ها بعد از زایمان است که دچار اختلالات سلامت روان پس از زایمان هستند که باعث میشود صداهایی بشنوند و در موارد شدید تر دچار توهم فرمان شوند.

هالوسینیشن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص توهم به دست روانشناسان و روانپزشکان است که با مشاوره با فرد می‌توانند از حالات او مطلع شوند و متوجه توهم یا بیماری که منجر به توهم می‌شوند را شناسایی کنند یکی از عوامل تاثیر گذار در روند دکترها صجبت ها و شرح اتفاقاتی است که توسط نزدیکان فرد بیان می‌شود . همچنین با کمک دستگاه هایی همچون EEG و MRI میتوانند نحوه کارکرد مغز را بررسی کنند و بیماری هایی که باعث توهم می‌شوند توسط دکتر شناسایی شود.

درمان توهم چیست و به چه صورت انجام می‌گیرد؟

درمان هالوسینیشن ها به دارو درمانی و روان درمانی نیازمند است اولین مرحله برای آن شناخت بیماری که باعث توهم می‌شود است یعنی تشخیص داده شود که مربوط به کدامیک از اختلالات روانی است که با توجه به نوع بیماری پزشک تصمیم بگیرد تا از داروها و روش های درمانی را پیش بگیرد.

آیا کلینیک روانشناسی می‌تواند این توهمات را از بین ببرد؟

در مقاله متوجه تفاوت های انواع توهم شدید حال این توهماتی که ناشی از مواد مخدر و یا عوامل خارجی هستند که تکلیفشان مشخص است و شما با گذشت مدتی و از بین رفتن تاثیر آن به حالت عادی باز خواهید گشت و مشکلی برایتان پیش نخواهدآمد ، اما در مورد دیگر نوع توهم که برای افراد اتفاق می‌اافتد و خطرات زیادی را به همراه دارد درمان هایی وجود دارد و بسته به شرایط و سن و سال بیمار می‌تواند آنهارا کمرنگ کرده و در نهایت از بین برد، در برخی افراد ممکن است این مشکل رفع نشود و این توهمات برای فرد اتفاق بیفتد که در این حالت فرد با مراجعه به کلینیک روانشناسی می‌تواند اثر آن را خنثی کند، به صورتی که روانشناس راهکارهایی را برای تشخیص اتفاقات واقعی و توهمات را به افراد ارائه دهند تا فرد بتواند زمانی که دچار این مشکل شد واقیت را تشخیص دهد و مسائلی که ممکن است بر اثر این توهمات به وجود بیاورد را خنثی کند.