پروژه تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات ایران

در سال‌های نخست پس از انقلاب، بسیاری از اسناد و مدارک دست اول مربوط به این دوره معدوم گردید و شماری بسیار از کسانی که نقشی عمده در شکل گرفتن رویدادهای عمده معاصر ایران داشتند پیش از آن که فرصت نگارش یا ضبط خاطرات خود را به دست آورند از میان رفتند و آگاهی‌ها و داده‌های دست اوّلی را که می‌توانست به روشن‌تر شدن دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر ایران کمکی شایان کند به خاک سپردند. بنیاد مطالعات ایران با تدوین و اجرای برنامه تاریخ شفاهی خود خدمتی بی‌سابقه به حفظ یکی از منابع دست اوّلی کرده است که می‌تواند در بازنگری تاریخ معاصر ایران مورد استفاده قرار گیرد. این برنامه شامل مصاحبه‌های شفاهی با کسانی است که یا به نوعی در عرصه تصمیم گیری، اجرای سیاست‌ها و تحقق اهداف عمومی در تاریخ معاصر ایران نقشی ایفا کرده اند، یا گواه مستقیم رویدادهای کلیدی این دوران بوده اند. بسیاری از دولتمردان، روشنفکران، سیاست پیشگان، دیپلومات ها، دانشمندان، کارمندان عالی رتبه دولت و امرای ارشد ارتش، هنرمندان، اهل ادب، روزنامه نگاران، و منتقدان و مخالفان نظام پیشین ایران، و نیز برخی از پژوهشگران و دیپلمات‌های غیرایرانی، در جمع مصاحبه شوندگان جای دارند. آرشیو بنیاد، شامل بیش از دویست مصاحبه در زمینه‌های گوناگون است از جمله دگرگونی‌ها در نظام آموزش و پرورش، اهداف و سیاست‌های اقتصادی و مسائل مربوط به رشد و توسعه و نوآوری، رویدادهای عمده اجتماعی و سیاسی، نهادهای دولتی و انتخابی تصمیم گیری، سیاست خارجی، جنبش زنان، اصلاحات ارضی و انقلاب اسلامی. در سال 1370 به کوشش غلامرضا افخمی و سید ولی رضا نصر کاتالوگ مصاحبه هایی که تا آن هنگام انجام شده بود تهیه و با عنوان: The Oral History Collection of the Foundation for Iranian Studies منتشر شد. این کاتالوگ که افزون بر یک پیشگفتار به قلم الیزابت میسون، شامل مقدمه ای در تشریح روش شناسی تاریخ شفاهی، فهرست مصاحبه ها، موضوع‌های عمده مطرح شده در مصاحبه ها، فهرست اعلام، و فشرده سوابق شغلی مصاحبه شوندگان است به این سایت منتقل شده است. مجموعه تاریخ شفاهی بنیاد شامل نوارها و متون مصاحبه‌های انجام شده است. باید یادآوری کرد که نوار و متن مصاحبه‌ها به گونه ای ویراستاری و تنظیم شده که به لحن و زبان مصاحبه ها، که به گونه ای بالبداهه و غیررسمی انجام شده، خدشه وارد نیاورد. بنیاد مطالعات ایران مسئول درستی داده‌ها و آرائی که در این مصاحبه‌ها مطرح شده نیست. به شنوندگان و خوانندگان این مصاحبه‌ها توصیه می‌شود که نخست بخش پیشگفتار و متدولوژی تاریخ شفاهی در همین بخش را مطالعه کنند تا با مقولات نظری و عملی مرتبط با ویژگی‌های تاریخ شفاهی به عنوان یکی از منابع دست اول تاریخی آشنا شوند. ‌