เพียรรู้ เพียรเพ่ง เพียรเพลิน - คอร์สอานาปานสติ วัดบุปผาราม (5-8 ก.ย. 67 10/19)

คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-8 ก.ย. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหาร

ถ้าผู้ปฏิบัติรู้จักขันธ์ ๕ ในฐานะโดยความเป็นขันธ์ ความตั้งมั่นที่มีอยู่มันสามารถที่จะเห็น รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ โดยความเป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตาได้ การเห็นอย่างนั้นถ้าว่าเราชํานาญเราถนัด เพราะว่าการปฏิบัติ มิเช่นนั้นแล้ว มันมีอยู่ ๓ พ.นะ มีเพลิน มีเพ่ง มีเพียร แล้วบางครั้งเราก็เพียรเพลิน เพียรเพ่ง

เพียรเพลินก็คือ มันเจอกับความสัปปายะ ความสบายใจ ความลงใจ ความสุขใจ ความยินดี ความพอใจ แล้วมันก็เพลินลงไปกับสภาวะนั้น แล้วเราก็เพียรลงไปกับสภาวะนั้น มันก็ไปได้เหมือนกันนะ แต่ว่าในส่วนที่เป็นฟากของกุศล มันก็เพลินไปได้จนถึงอรูปพรหม ตันอยู่แค่นั้น 

ถ้ามันเพลินในอารมณ์ที่เป็นอกุศลอย่างต่ำ ก็ทําให้การเพียรเพลินมันสืบสันดาน ถ้าเราเป็นคนที่มีใจฝักใฝ่ในเรื่องของภาวนา แล้วเราไปเพียรเพลิน มันจะสืบสันดาน ทําให้การภาวนานั้นเปลี่ยนไปอยู่ในอํานาจของอวิชชา เอาตามที่ใจมันยินดีพอใจแล้วชอบ แล้วก็เพียรลงไปเรื่อยๆ โดยมันห่างออกจากธาตุ จากขันธ์ จากอายตนะ แล้วก็ไม่ได้เกิดความตั้งมั่น 

ทุกอย่างในกระบวนการที่จะส่งผล ที่เกิดขึ้นจากการเพียรเพลิน คือ คิด เพียรที่หลงไปกับความเพลินนี่มันจะไม่สามารถที่จะทําให้เกิดโยนิโสมนสิการในความเป็นจริงของขันธ์ ธาตุ อายตนะ อินทรีย์ได้ ซึ่งเป็นจุดที่อันตรายของคนภาวนา

อีกอันหนึ่งก็คือ การเพียรเพ่ง เพียรเพ่งนี้ก็ถึงอรูปพรหมเหมือนกัน เพียรเพ่งก็ถึงสมาบัติ ๘ เหมือนกัน ก็คือ อรูปพรหม ภูมิจิตสามารถที่จะเข้าไปถึงได้ แต่มันก็ไปตันอยู่แค่นั้น เพราะอํานาจของความเพ่งไม่ให้เกิดปัญญา มันมองไม่เห็นความเป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ความไม่เที่ยง สิ่งที่เป็นทุกข์มันมองไม่เห็นเลย ทั้งๆที่มันเป็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา คือ อยู่ในอํานาจของไตรลักษณ์ อยู่ในสัจจะของไตรลักษณ์ แต่ไม่สามารถรู้เห็นไตรลักษณ์นั้นได้ เพราะว่าความเป็นอัตตาละเอียด แล้วมันหลงลงในความละเอียดนั้น 

ถ้าไม่ถึงขนาดนั้น ลดหลั่นต่ำลงมา เมื่อมีสภาวะ หรืออารมณ์ สะระสังกัปปะ หรือจิตตสังขารอันใดเกิดขึ้น ก็เพียรเพ่งลงไปในความคิดนั้น การเพ่งในความคิด เพ่งในอารมณ์ คือ พวกนิวรณ์ เช่น เพ่งความง่วง เพ่งความฟุ้ง เพ่งความท้อ เพ่งความเคลิ้ม เพ่งความลอยของจิต เพ่งเข้าไป มันก็หลงเพ่งขึ้นมา มันก็จะทําให้จิตจมกับอารมณ์ของความเพ่ง ภาวนาไปตัวมันก็จะแข็งทื่อ จิตก็จะแข็งทื่อ แล้วสัญญาก็จะเป็นอัตตาอย่างรุนแรง แล้วก็จะแก้ยาก เพราะฉะนั้นพวกที่มีความเชื่ออันผ่านจากความเพียรเพ่งในอารมณ์ในสภาวะ ความเชื่อจะหยั่งลึกไป

เพราะฉะนั้นทั้ง ๒ อย่างนี้ เพียรเพ่ง กับ เพียรเพลิน จะอยู่ในอํานาจของอวิชชาทั้งหมด นี่คือเหตุผลว่าทําไมเจ้าชายสิทธัตถะถึงต้องเดินออกมา พอออกมาเสร็จแล้วมันก็เหลือเพียรอะไรอีกอันหนึ่ง นั่นคือ การเพียรรู้ มันจึงต้องเพียรรู้ ต้องแยกแยะให้ออก มองให้เห็น ดูให้เป็น ว่าสภาวะของเราในขณะนั้น มันเป็นเพียรเพ่ง หรือ เพียรรู้ หรือ เพียรเพลิน

ถ้าเราแยกไม่ออก เราก็ไม่สามารถตอบกับตนเองได้ มันยังคงสงสัยอยู่เรื่อย ของเราตกลงมันเพลิน มันเพ่ง หรือว่าเพียรรู้ ก็ชัดเจนจบลงที่พระพุทธเจ้า จบลงที่พระพุทธเจ้าแบบไหน? ก็คือไปตามลําดับที่ฝึกมาด้วยการนิ่งรู้เฉยอยู่อย่างอิสระ จิตนิ่งรู้เฉยแล้วมีสติเข้าไปรู้กายในกายอย่างบริสุทธิ์ มีสติเข้าไปรู้กายอย่างบริสุทธิ์ การทํานี้ทําเพื่อให้มันตรงในบริบทของช่องมันที่พระพุทธเจ้าชี้ไว้ ว่ามันเป็นองค์ประกอบอะไรบ้าง ทําอย่างไรบ้าง แค่นั้นเอง แล้วเราก็เพียรไปอย่างนั้น

เมื่อใดก็ตามที่เราพูดว่า เพียงแค่รู้ มันก็คือระลึกรู้

เมื่อใดก็ตามที่เราพูดว่า เพียงแค่ระลึก มันก็คือระลึกรู้

มันอยู่ด้วยกัน พระพุทธเจ้าจึงใช้ศัพท์ว่า สติมตฺตาย ญาณมตฺตาย ซึ่งมันหลีกเลี่ยงไม่ได้เลย มันจึงจะต้องถูกตั้งแต่ต้น ต้องให้ความสําคัญ ให้มันตรงในบริบทของช่องทางที่เรียกเอกายนมรรค หรือมัชฌิมาปฏิปทาที่เป็นกลาง มันต้องเกิดดําเนินไปอย่างนั้น

อันนี้เป็นจุดที่คนปฏิบัติจะต้องระวังว่า เพียรรู้ เพียรเพ่ง แล้วก็เพียรเพลิน มันเป็นเส้นบางๆที่กั้นอยู่ เพียรรู้จะต้องเข้าใจและก็ไปให้ตรงในคําที่พระพุทธเจ้าชี้

#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน

#ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร